Siz bir Doktor musunuz?
Bebeğim Büyümüşte Anaokuluna Başlarmış…
“Daha dün gibi onu kucağıma aldığım ilk dakikalar… İlk yürüyüşü… İlk anne baba demesi… Ve şimdi bebeğim anaokuluna başlayacak…”
İnanması zor ama bebeğiniz artık büyüdü ve okula başlayacak. Bu sizin için kabul etmesi biraz zor bir durum. Çünkü ilk defa bebeğiniz sizden ayrılacak ve yeni bir sosyal çevreye girecek. Siz evde onunla güzel güzel oynuyorken “Nerden çıktı şimdi bu anaokulu ?” dediğinizi duyar gibiyim. Çünkü siz bebeğinizin büyümesini, o şirin bebek halinin geçmesini içten içe istemiyorsunuz çünkü hep onun sizin küçük, şirin bebeğiniz olarak kalması istiyorsunuz.
Neden Okul Öncesi Eğitim?
Fakat sizin o şirin bebeğiniz büyüyecek ve bir gün tamamen yuvadan uçacak. Yuvadan kendine güven, başarılı bir kuş olarak mı uçmasını istersiniz, yoksa annesine bağımlı, çekingen, güvensiz bir kuş olarak mı hayata başlamasını istiyorsunuz.
Çocuğunuzun okul hayatına güvenle başlaması ve eğitim hayatı boyunca başarılı olması için iyi bir başlangıç çok önemli. Okul hayatına ilk başladığı yer ise okul öncesi eğitim kurumudur (Kreş ve Anaokulu). Eğer çocuğunuzun ilköğretim ve ortaöğretimde başarılı olmasını istiyorsanız 0-6 yaş döneminde iyi bir okulöncesi eğitimi alma fırsatı vermelisiniz.
Bu nedenle evde bebeğinizle, çocuğunuzla oynamak ne kadar eğlenceli de olsa ondan ayrılmayı kabul edip, anaokuluna göçermelisiniz. Siz evde ne kadar eğlenceli ve eğitici oyunlar oynarsanız oynayın hiçbir şey yaşıtlarıyla birlikte olacağı bir anaokulunun yerini tutmaz. Çünkü yaşıtlarıyla oynayarak arkadaş edinmeyi, paylaşmayı, problemlerini kendi başına çözmeyi, empati kurmayı, kurallara uymayı, vb benzer birçok sosyal beceriyi orda öğrenir.
Okul Öncesi Eğitim İçin En Doğru Yaş Ne?
Evet, çocuğunuzun okulöncesi eğitimi alması gerektiğine ikna oldunuz. Şimdi de acaba hangi yaşta bebeğimi kreşe göndermeliyim diye düşünmeye başladınız. Maalesef bunun kesin bir cevabı yok. Çünkü çocuğun anaokuluna başlama yaşı ailenin şartlarına göre ve çocuğun gelişimine göre değişir. Çünkü her çocuğun gelişimsel özellikleri ve her ailenin yaşam şartları aynı değil. Mesela çalışan anne babaların çocukları evde bir bakıcıyla veya anneanne ve babaanneyle tek başına bütün gün evde kalıyorsa, biran önce gelişiminin eğitici oyunlarla destekleneceği, yaşıtlarıyla eğleneceği bir kreşe gitmesi doğru olur. Fakat anne evdeyse ve bütün ilgisini çocuğuna veriliyor, çeşitli etkinliklere, oyun guruplarına katılıyorsa çocuk yuva biraz daha geç başlayabilir. Kreşe başlama yaşı 2 ile 3 yaş arası değişebilir. Fakat çocuğun gelişimsel olarak hazır olup olmadığını anne baba tek başına karar veremez. Bu konuda sağlıklı bir karar vermek istiyorsanız mutlaka bir pedagogdan destek almalısınız.
En Doğru Anaokulunu Nasıl Seçebilirim?
Bir pedagoga gittiniz ve çocuğunuzun anaokuluna başlamaya hazır olduğunu söyledi. Peki, şimdi ne yapmalısınız?
Yapmanız gereken ilk şey onun için en doğru okulöncesi eğitim kurumunu (kreş ve anaokulu) bulmak. Daha önceki sayımızda doğru bir anaokulunu hangi kriterlere göre seçmek gerekir bahsetmiştik. Bu sayıyı kaçıranlar için özetlemek gerekirse; iyi bir anaokulunu gösterişli broşürlere, okulun fiziki yapısına göre değil, öğretmenin eğitimi ve okulun eğitim programın kalitesine göre seçmelisiniz. Amaç çocuğunuzun akademik bilgileri kazanacağı bir yer bulmanız değil, akademik bilgiyi öğrenmesi için gerekli becerileri kazanacağı, yaşıtlarıyla mutlu mutlu oynayacağı bir okul bulmanız. Ve şunu unutmayın anaokulu “okul” değil, çocuğun yaşıtlarıyla oynayabileceği, sosyalleşeceği, gelişimi destekleyeceği “oyun Evi”dir. Anaokulu seçiminde de bir pedagogdan destek alabilirsiniz.
Bebeğim Anaokuluna Başlayacak Bunu Nasıl Açıklamalıyım?
Yoğun bir araştırma sonunda bir anaokulunda karar kıldınız. Bunu çocuğunuza nasıl açıklayacağınızı bilmiyorsunuz.
Anaokulu başlamak çocuk için çok zor olacaktır. Bunu daha da zorlaştırmamak için çocuğunuza bunu çok dikkatli bir şekilde açıklamalısınız. Çocuğunuz artık sizin onu sevmediğinizi, ondan kurtulmak için onu okula gönderdiğinizi düşünebilir. Bu açıklamayı tek başınıza yapamayacağınıza inanıyorsanız yine bir pedagogdan destek almalısınız. Kısaca anaokulu kararının başında, anaokuluna alışma sürecinde bir pedagogdan destek almanız doğru bir başlangıç için faydalı olacaktır. Şu cümlelerle bu açıklamayı yapabilirsiniz; “ Artık sen büyüdün ve senin gibi çocukların olduğu, oyuncaklarla dolu, eğlenceli bir oyun evine gidebilirsin. Yarın seninle bu oyun evini ziyaret edeceğiz. Biliyor musun bu oyun evine de “ anaokulu” diyorlarmış. Orada sizle oynayacak anne gibi çok tatlı ablalar varmış.”
Anaokuluna Alıştırma Sürecini Nasıl Kolaylaştırabilirim?
Çocuk için anaokuluna başlama sürecini daha da kolaylaştırmak için anaokuluna başlamandan önce çocuğunuzu oyun gruplarına götürebilirsiniz. Orda çocuk yaşıtlarıyla oynamaya biraz alışır ve sosyalleşmeye başlar. Bunun yanında arkadaşlarınızı ziyaret ederek arkadaşlarınızın çocuklarıyla oynamasına fırsat da verebilir. Evinizde oyun günleri düzenleyebilirsiniz. Ayrıca çocukların olduğu mekanlara sık sık gidebilirsiniz.( park, alış veriş merkezlerinin çocuk bölümleri). Çocuğa anne yanında akrabalarınızın da bakmasına izin verebilirsiniz. Böyle çocuk annesi olmanda bir ortamda kalmaya alışır ve hep size bağımlı kalmaz, gözleri her an sizi aramaz. Böylece çocuk için annesiz okulda kalmak o kadar zor olmayacaktır.
Bebeğim Anaokulu Yollarında: Tam Gün mü, Yarım Gün mü Okula Gitmeli?
Çocuğunuzun anaokuluna yumuşak bir geçişle başlaması okula daha hızlı alışması açısından çok önemli. Bunun için çocuğu okula ilk zaman tam gün göndermek yerine alıştırarak gönderebilirsiniz. Özellikle daha önce annesinden hiç ayrılmamış bir çocuksa ve yaşı da çok küçükse tam gün okula başlaması çok zor gelebilir. Bu konuda danıştığınız pedagog size yol gösterecektir. Genel bir öneride bulunmak gerekirse önce çocuk yarım gün okula başlayabilir. Hatta ilk hafta çocuk bir gün okula gitsin, bir gün dinlensin; sonraki hafta 2 gün okula gitsin, 1 gün dinlensin ve ondan sonraki hafta her gün yarım gün okula gitmeye başlayabilir. Bu süreçte mutlaka pedagogdan yardım alın çünkü her çocuğun gelişim özellikleri ve vereceği tepki farklıdır. Bana gelen birçok danışan anaokuluna yanlış bir başlangıçtan sonra bunu nasıl düzeltebiliriz diye iş işten geçtikten sonra geliyorlar. Her zaman için hataları telafi etmek çok zor, hataları önlemekte ise o kadar basittir.
Yarın Büyük gün… Bebeğim Anaokuluna Başlayacak…
Bütün hazırlıklar bitti. Okulu seçtiniz, bunu çocuğunuza doğru bir şekilde açıkladınız ve yarın okulun ilk günü. İlk gün için neler yapabilirsiniz? İlk gün için okul yetkilileriyle konuşup bir oryantasyon programı hazırlayabilirsiniz. Çocuğun okuldaki ilk izlenimi çok önemli. Bunun için en etkili yol “ çocuğunuzun çok istediği, sevdiği bir oyuncağı alıp hediye paketi yapıp anaokulu öğretmenine bir gün önceden vererek işbirliği yapmanız. Öğretmen hediyeyi kendisi almış gibi yapacak ve çocuğunuza verecek. Çocuğun öğretmeninden hediye alması öğretmeni ve okulu sevmesini sağlar. Hediyeyi verdikten sonra öğretmen çocukla birlikte o hediye açarak bir süre beraber oynayabilir ve çocuğa okulu gezdirebilir. Çocuğun okulla ilk tanışacağı gün kısa tutulmalı ve eğlenceli geçmeli. Çocuğun sıkıldığını hissettiğiniz anda ayrılmaya hazırlanın. Eve de ise o okul hakkında konuştukça konuşun. Okul hakkında konuşarak sıkmamaya çalışın. O okula gitmek için sizi ikna etmeye çalışsın siz okula gitmek için ikna etmeye çalışmayın.
Alışma Sürecinde Yaşanabilecek Problemler Nelerdir?
Peki, bütün tavsiyelere uydunuz, pedagogdan da destek aldınız ama çocuğunuz okula gitmekte zorlandığını görüyorsunuz. Bu normal mi diye düşünmeye başladınız. Bütün bu hazırlık ve tavsiyeler çocuğunuzun okulda hiçbir problem yaşamdan, güle oynaya gideceğinin garantisi vermez ve sadece alışma sürecini yumuşatır. Çünkü çocuğun hangi hayat şartlarından geldiğini bilmiyoruz. Eğer çocuğu kendinize ya da anneanne ve babaanneye çok bağımlı yetiştirdiyseniz, evde evin tek yıldızıysa tabi ki okula gitmek zor gelecektir.
Okula öncesi eğitime yeni başlayan her çocuk, ilk aylarda okula alışmakta zorlanabilir. Çünkü aileden sonra ilk defa sosyal bir çevreye giren çocuk, anne babanın bölünmeyen ilgisine sahipken, öğretmenin en az 10’a bölünmüş ilgisiyle yetinmek zorunda kalır; ilk defa kurallarla tanışır, bütün günü günlük plana ve öğretmenin komutlarına göre yaşar ve her istediğini yapamaz. İlk zamanlarda buna alışmak çocuğa zor geldiğinden, okula gitmemek için stratejiler geliştirebilir.
Okula Gitmemek İçin Geliştirilen Stratejiler
Çocukların tarafından geliştirilen en yaygın stratejilerden biri sabah evden ayrılırken ağlamak, kendini yerden yere atmak, anne babaya yapışmaktır. Amaç okula gitmemek için anne babayı ikna etmektir. Eğer bu işe yaramazsa daha ileri gider ve “Anne, sen beni sevmiyorsun, okula gönderiyorsun” ya da “Artık seni sevmiyorum. Senden nefret ediyorum. Çünkü beni okula gönderiyorsun” gibi sözlerle anne baba üzerinde duygusal baskı yaratmaktır.
Bütün bu tepkiler ilk defa okulla tanışan bir çocuk için çok normal olup, okula alışma sürecinin bir aşamasıdır. Çocuğunuza nasıl yaklaşmanız gerektiğini biliyorsanız endişelenecek bir şey yok. Fakat bu durumla başa çıkamıyorum derseniz profesyonel bir yardım alabilirsiniz.
Bu Stratejilerle Nasıl Başa Çıkabilirsiniz?
Öncelikle anne baba olarak kararlı olmalı, kendinden emin ve tutarlı davranmalısınız. Çocuk ne kadar ağlarsa ağlasın üzüldüğünüzü belli etmemeli ve çocuğu teselli etmeye çalışmamalısınız. Ağlama krizi yaşayan çocuğa aşırı şefkat gösterilirse; çocuk daha fazla ağlayacak, kendini yerden yere atacaktır. Yüz ifadesinden ne kadar üzüldüğünüzü gören çocuk bunu çok iyi kullanır. Bu nedenle anne baba olarak ses tonuyla, yüz ifadesiyle “okula gönderme konusunda” ne kadar kararlı olduğunuzu göstermelisiniz.
Bunun yanı sıra çocuğun “Siz beni sevmiyorsunuz. Beni okula gönderiyorsunuz” gibi sözlerine üzülmeyin çünkü bu sözler gerçek değil. Bu durumda tutarlı tavrınızı koruyun ve “Seni çok sevdiğimiz için diğer arkadaşların gibi okulda eğlenceli vakit geçirmeni istiyoruz.” gibi cümlelerle, rahat bir şekilde, üzüldüğünüzü belli etmeden cevap verin.
Okula yeni başlayan çocuğa yapılan diğer hatalı yaklaşım ise her fırsatta okul hakkında konuşmaya çalışmaktır. İlk günler çocuk eve girer girmez “okulda bugün ne yaptın”, “okul nasıldı” gibi sorularla çocuğu bunaltmayın. Çocuk, okul hakkında soru sormadıkça, konuşmadıkça bu konuyu açmayın. Ayrıca okulun ne kadar güzel bir yer olduğunu inandırmaya çabalamayın. Bunu kendisi fark etsin. Bu sözler çocuğu bunaltabilir ve okuldan soğumasına neden olabilir. Kısacası kendinizden emin, rahat ve tutarlı davrandıkça çocuğun okula alışması uzun sürmeyecektir.
Öğretmeninin Tutumu Nasıl Olmalıdır?
Okulun, ilk haftaları eğitim program ağır olmamalı. Programda kurallı oyun yerine, serbest zaman etkinliklerine; sakin oyun yerine, daha fazla eğlenceli, aktif oyunlara yer verilmeli. Öğretmenler, çok kurallı otoriter olmamalı; çocuğun yaptığı bazı olumsuz davranışlarını görmemezlikten gelmeli ve çocukları ilk günden kurallarla sıkmamalı. Çünkü çocuğun okulu sevmesi için kendini evde gibi özgür ve rahat hissetmesi okula alışmasını kolaylaştırır.
Ayrıca öğretmen sabahları ağlayarak gelen çocuklar için bir ödül sistemi geliştirebilir. Örneğin; sabah ağlamadan gelen çocuklara, kartondan kesilmiş bir kelebek ya da çiçek arkadaşları karşısında verilebilir ve bu konu hakkında motive edici şekilde konuşulabilinir. Okula ağlamadan gelen çocuğa bir kahraman gibi davranıldığı için, çocuk bu davranışından dolayı gurur duyar ve övgüler almak için ağlamadan gelmeye başlar, bir kaç hafta sonra okula tamamen alışmış olurlar.
Bu stratejiler çocuğunun özelliklerine, şartlarına göre değişebilir. Bu konuda öğretmen ve bir pedagogla işbirliği için çalışabilir.
Kısacası, bebeğiniz bir gün büyücek ve anaokuluna başlayacak. Çocuğun eğitim hayatın da mutlu ve başarılı olması için anaokulu doğru bir başlangıç yapması şart. Doğru bir başlangıç için bilinçli anne baba olmak gerekiyor. Bir pedagog danışmanlığında çoğunuzu anaokuluna hazırlayın ve çocuğunuzun sosyalleşmesi için fırsatlar yaratın.
Çocuğunuzun okul hayatına yumuşak bir geçişle başlaması dileğiyle…
Pedagog Sevil Gümüş
Kurucu, Aile ve Çocuk Danışmanı
