SIK SORULAN SORULAN SORULAR ve CEVAPLARI

Bu tür inanışlar halk arasında oldukça yaygın olmakla birlikte bilimsel bir dayanağı yoktur. Genellikle kan hemoglobin düzeyi zaten yüksek olan kişiler kan bağışlayınca belirli bir süre bazı şikayetleri hafiflemekte, sonra kan seviyesi yükselince kan verme gereksinimi duymaktadırlar; bu durum halk arasında kan vermenin bağımlılık yaptığı inancına yol açmış olabilir. Kan seviyesi normal olan kişilerde bu tür şikayetler oluşmaz.

Bir kez kan bağışladıktan sonra 2 aylık süreyi geçmek şartıyla istenildiği zaman kan bağışı yapılabilir.

4. Ne kadar kan alınıyor?

Alınan kan miktarı 405-495 (ortalama 450) ml + antikoagülan maddedir. Antikoagülan madde kanın pıhtılaşmasını önler ve kanın kullanım ömrünü uzatır. 1 ml kanın ağırlığı ortalama 1.06 grdır, ortalama olarak bir kan bağışında 1.06x450= 477 gr kan verilmiş olunur. İnsan vücudunda 5000-6000 ml civarında kan vardır. Bağışlanan kan sağlık için hiçbir risk oluşturmaz.

5. 1 Ünite tam kan denince ne kadar miktar anlaşılır?

1 Ünite kan bir torba içeriği kadar kandır. Bu da kan bağışçısından bir seferde alınan kan miktarı + kan koruyucu ve pıhtılaşmasını önleyici madde miktarına eşittir ( yaklaşık 520 ml).

6. Kan bağışladığım zaman kansız kalır mıyım?

Kan bağışından önce yapılan muayenede kan düzeyi düşük (anemi) olduğu saptanan insanlardan kan bağışı alınamaz. Kan seviyesi normal olan sağlıklı bireyler kan bağışı yapınca eksilen kan hücreleri, kemik iliğinin çalışmasıyla hızla yenilenir. Dolaşıma genç kan hücreleri verilir. Zaten vücutta bu hücrelerin sürekli olarak yapımı ve yıkımı sürmektedir. Alınan kan miktarı ise sağlığı olumsuz etkileyecek düzeyde olmadığı için kansız kalmak gibi bir durum söz konusu olmaz.

7. Kan bağışlayınca hangi testler yapılıyor? Bu testlerin sonucunu öğrenebiliyor muyum?

Bağış olarak alınan her kan aşağıdaki testlere tabi tutulur:

anti-HIV Testi (AIDS)
anti-HCV Testi (C sarılığı)
HBS-AG Testi (B sarılığı)
Frengi Testi
Kan grubu testi

Kanbağışçıları bütün bu testlerin sonuçlarını öğrenebilirler. ANCAKBURADA BİLİNMESİ GEREKEN ÇOK ÖNEMLİ NOKTA ŞUDUR:

Yapılan bütün tarama testleri hastayı korumaya yöneliktir, en gelişmiş ve dünya standartlarındaki donör tarama testleri kullanılmasına rağmen %100 tanı doğruluğu henüz oluşturulamamıştır. Bu nedenle, kan bağışı öncesinde size verilen soruları samimiyetle doğru olarak işaretleyiniz. Bu sorulara vereceğiniz samimi ve doğru cevaplar yapılacak tüm tarama testlerinden daha değerlidir. Lütfen (herhangi bir şüpheniz dolayısıyla) test sonucunuzu öğrenmek için kan bağışlıyorsanız bunu yapmaktan kendinizi men ediniz!

8. İlaç içiyorum kan bağışlayabilir miyim?

Bazı ilaçlar kan bağışı için engel oluşturabilirler. Lütfen kullandığınız bütün ilaçları kan bağışı öncesinde muayenenizi yapan kan merkezi doktoruna bildiriniz.

9. Kan bağışı ne kadar zaman alır?

Kayıt, muayene, kan verme ve ikram işlemlerinin hepsi 30-35 dakikanızı alacaktır.

10. Kan bağışında bulunduktan sonra nelere dikkat etmem gerekir?

Kan bağışı günlük yaşantınızın akışında önemli bir değişikliğe yol açmayacaktır. Ancak yine de dikkat edilmesi gereken bazı konular vardır:

Kan verme işlemi bittikten sonra hemen ayağa kalkmak için acele etmeyiniz. Görevli hemşirenin bu konudaki önerilerine uyunuz!
Ayağa kalktıktan sonra ikram bölümünde bir süre dinlenerek ikram edilen sıvıları almanızda büyük fayda vardır. Lütfen kan merkezi personelinin bu konudaki önerilerine uyunuz! Sağlığınız bizim için çok önemlidir.
Sigara kullanıyorsanız kan bağışından sonra 30 dk geçmeden sigara içmeyiniz. Böyle bir durumda sigara kullanımı baş dönmesi, bulantı gibi şikayetlere yol açabilir.
İlk birkaç saat kan verdiğiniz kolunuzla ağır şeyler taşımayınız. Bu, kanamaya neden olabilir.
İlk 4 saat boyunca her zaman olduğundan daha çok sıvı şeyler (su, kola, meyve suyu vb) almaya çalışınız.
Bir sonraki öğünden önce alkollü içecekler almayınız. Alkol vücuttan sıvı kaybını arttıracağı için şikayetlere yol açabilir.
Sporla uğraşıyorsanız kan bağışladığınız gün ağır spor aktivitelerinde bulunmayınız.
Kan bağışladıktan sonraki ilk 4 saat aşırı sıcak ortamlarda (hamam,sauna gibi) bulunmayınız.
Eğer baygınlık hissi, baş dönmesi olursa bir yere uzanın veya başınızı iki dizinizin arasına alacak şekilde oturun.

11.Kan bağışlamak tehlikeli mi?

Çok nadir olmakla birlikte kan bağışından sonra istenmeyen bazışikayetler ortaya çıkabilmektedir. Bunlar çoğunlukla baş dönmesi,bulantı, terleme, bayılma gibi şikayetlerdir. Kan merkezine başvurduğunuzdagerekli muayene ve kan tahlili yapılmaktadır. Ancak buna rağmençok nadir de olsa yan etkiler görülebilmektedir. Bunun en önemlinedeni psikolojik etkenlerdir (kan görmeye dayanamama, aşırı heyecanvb). Bunlara müdahale için hazırlıklı ekipman ve personel kanmerkezlerimizde 24 saat görevlerinin başındadır.

12.Kan bağışladığım zaman AIDS veya herhangi bir hastalık bulaşırmı?

Kan alım işlemi gerekli steril şartlara titizlikle uyularak gerçekleştirilmektedir.Kullanılan iğneler tek kullanımlık olup kan alım işlemi sona erdiktensonra torbadan ayrılarak imha edilmektedir. Bu nedenle kan bağışçısınınkan bağışı işleminden dolayı AIDS gibi herhangi bir hastalığamaruz kalma riski yoktur.

13.Kan alınan iğneler kalın mı?

Kan alımı için kullanılan iğneler bu işlemin en sağlıklı şekildeyapılabilmesi için tasarlanmıştır ve belirlenmiş standartlarauygundur.

Kanalımı için kullanılan iğneler enjektör iğnelerine göre biraz dahakalındır. Bunun nedeni: İnce iğnelerin içinde kan verme işlemisırasında pıhtı oluşabilmekte ve bu da tıkanıklığa yol açmaktadır.

Ancak iğneler daha kalın olmakla birlikte hissedilen acı daha az olmaktadır:

Bu iğnelerle damara her hangi bir madde zerk edilmemektedir; ağrı hissini genellikle enjekte edilen ilaçlar arttırır.
İğnelerin uç keskinliği ve eğimi ağrıya en az neden olacak şekilde tasarlanmıştır,
İğnelerin dış yüzeyi damara girilirken kolayca dokuda kayması için silikonize edilmiştir.
İğne sadece girerken ağrı hissi yaratır, damarda olduğu sürece ağrı hissi en az düzeyde kalır.

Kişilerin cinsel hayatlarını yargılamak gibi bir amaç kesinlikle söz konusu değildir. Bu tıp etiğine aykırıdır. Ne yazık ki günümüzde hali hazırda %100 tanı kesinliği olan tarama testi yoktur. Kanı alacak hastanın güvenliği için bu soruların sorulması zorunludur. Cevaplar kesinlikle gizli tutulmaktadır.

15. Kimliğimi bildirmem zorunlu mu?

Düzenli kan bağışçılarına kan bağışçısı donör kimliği verilmektedir. Bu belge sayesinde kayıtlarımız daha düzenli olmakta ve donörümüz de ne zaman kan verdiğini, kaçıncı bağışı olduğunu izleyebilmektedir. Bu kimliği olmayan donörlerimiz resimli herhangi bir kimliklerini kan bağışı öncesi kayıt yapılırken ibraz etmek durumundadırlar. Güvenli Kan sağlanabilmesi için bu bir zorunluluktur.

16. Güvenli kan ne demektir?

Güvenli kan, kan vermeye bilinçli olarak gönüllü olmuş donörlerden sağlanan kan bağışıdır. Bilinçlilik bilgilendirilmiş olmayı gerektirir. Dünya Sağlık Örgütünün sloganı “Güvenli kan benimle başlar” dır.

17. Tarama test sonuçlarım pozitif (+) bulunmuşsa?

Bağışladığınız kana uygulanan tarama testlerinden herhangi birinin pozitif çıkması durumunda size haber verilerek doğrulama testleriniz yapılacaktır. Böyle bir durumda endişelenmek ve paniğe kapılmamak gerekir; tarama testlerinin çok duyarlı olması nedeniyle yanlış pozitiflikler olabilmektedir. Kan merkezlerine çekinmeden geliniz, uzmanlarımız gerekli bilgilendirmeyi yapacaklardır.

18. Nerede kan verebilirim?

Aşağıdaki linki tıklayınız:

http://www.kizilay.org.tr

19. Anne Rh pozitif ve baba da Rh pozitif ise çocuk Rh negatif olur mu?

Olabilir. Çünkü kan grupları anne-babadan çocuğa Mendeliyen genetik kurallarına göre geçer.

(Detay için tıklayınız)

20. Hangi kan grupları en sık ve hangileri en nadir görülüyor?

Toplumumuzda en sık A Rh pozitif, en nadir AB Rh negatif kan grubu görülür.

21. Bazı hastalıklarda kan bağışlamanın, hastalığın şifaya kavuşması açısından yararlı olduğu söyleniyor bu doğru mu?

Hastaların kanının akıtılması çok eski çağlardan beri çeşitli toplumlarda bir tedavi şekli olarak kullanılmıştır. Günümüzde kan alımı; bazı hastalıkların, tedavisi için değil ama hastanın şikayetlerini azaltmak amacıyla çok nadir ve özel koşullarda kullanılabilmektedir. Bu şekilde tedavi amacıyla kan alımı ile kan bağışını karıştırmamak gerekir. Kızılay Kan Merkezlerinde tedavi amacıyla hastalardan kan alımı yapılmamaktadır!

Tedavi amacıyla kan verilmesinin mutlaka doktorunuz önerisi ve ilgili sağlık kuruluşunda yapılması gerektiğini unutmayınız!

22. Sarılık geçirdim, kan bağışlayabilir miyim?

10 yaşından sonra bulaşıcı (viral) sarılık geçirenler, sarılık B ve C geçirenler hiçbir zaman kan bağışı yapamazlar.

23. B hepatiti aşısı yaptırdım kan bağışlayabilir miyim?

Aşıyı takiben 24 saat sonra kan verilebilir.

24. Üniversal alıcı ve üniversal verici ne demektir? Farklı kan grupları birbirine kan verebilirler mi?

AB kan grubu üniversal alıcıdır; A, B ve 0 kan gruplarından kan bağışı alabilir. 0 kan grubu ise üniversal vericidir bütün kan gruplarına kan verebilir. Ancak pratik uygulamada çok acil şartlar söz konusu olmadıkça aynı kan grubunun aynı kan grubu için kullanılması prensibi benimsenmiştir.

25. Düzenli olarak Kızılay Kan Merkezine kan bağışlamak istiyorum ne yapmalıyım?

Düzenli olarak kan bağışlayan donörlerimiz “Kan Bağış Programımıza” üye edilmektedirler. Bu bağışçılarımıza kan bağış ve tarihlerini, kaçıncı kan bağışı yaptıklarını gösteren bir defter verilmektedir.

26. Kan bağış programının amacı nedir?

Kan bağışçılarımızın düzenli donör olmalarını sağlamaktır. Kan bağışçılarımıza belirli bağış sayısına ulaştıkları yıl madalya törenine davet edilerek madalyaları takdim edilmektedir.

27. Donörlere verilen madalyalar gerçekten söylendiği gibi altın veya gümüş mü?

Kan bağışçılarımıza verilen madalyalar değeri ölçülemeyecek kadar büyük bir manevi değeri ifade etmektedir. Kan bağışçılarına verilen madalyalar TC Darphanesine yaptırılmaktadır. MTA’ya yaptırılan incelemeye göre altın madalyalar %55 altın ve gümüş madalyalar %86 gümüş içermektedir.