Varis, toplumlarda gün geçtikçe daha büyük sorun haline gelmektedir. Bu kadar yaygın olan bir hastalıkta doğal olarak kulaktan kulağa dolaşan ciddi bir bilgi kirliliği de var. Daha önce varis hastalarını doğru bilgilendirebilmek için birçok makale yazdım. Bu yazıda da kısaca varis, venöz yetmezlik ve bunların tedavileri ile ilgili bilgi vermek istedim. Bunu sık sorulan soruları dikkate alarak soru-yanıt halinde hazırladım.
Varis nedir?
Varis kirli kan damarlarındaki lokalize genişlemelere denir.
Varis en çok nerede görülür?
Varislerin en yaygın görüldüğü yerler bacaklardır. Bununla birlikte karın bölgesinde, yemek borusunda, çok daha az olmak üzere kollarda görülebilir. Hatta hemoroidler de bir tür varistir.
Varis neden gelişir?
Varis oluşumundaki en önemli faktör kanın akışına karşı oluşan zorluklardır. Örneğin gebelikte, rahim içinde büyüyen bebeğin karın bölgesindeki toplar damarlara yaptığı baskı nedeniyle ayaklarda kirli kanın yukarı akması çok zorlaşır ve toplar damarlar yüksek basınca maruz kalırlar. Ayakta uzun süre durulması, kilo fazlalıkları, hormonal faktörler ve ailesel yatkınlıklar da varis oluşumunda önemli rol oynarlar
Varis oluşumu mekanizması nedir?
Varis oluşumunda en sık görülen mekanizma venöz yetmezliktir. Toplar damarların içinde, kanın yerçekimi etkisi ile geriye doğru kaçmasına mani olan ve tek yönlü çalışan kapakçık sistemleri vardır. Bu kapakçık sistemlerinden oluşan yetersizlikler kanın aşağı doğru göllenme istencini arttırır ve toplar damarlar çok yüksek basınca maruz kalırlar. Toplar damardaki kan akışı yüzeydeki damardan derindeki damara doğrudur. Yüzeydeki damar sistemi ayak bileğine yakın birkaç yerde, diz bölgesinde, diz üstünde birkaç noktada ve en yoğun olarak da kasık bölgesinde derindeki damarlara bağlanırlar. Bağlantı yerlerinde mevcut olan kapaklarda oluşan dejenerasyon kanın derin toplar damardan yüzeydekine doğru ters akmasına neden olur ki buna sausage"venöz yetmezlik"sausage diyoruz. Derindeki damarların kapakçıklarındaki yetmezlikler isesausage "Derin Venöz Yetmezlik"sausage olarak isimlendirilirler.
Varisler nasıl tedavi edilmelidir?
Varisler bir kez geliştikten sonra dejenere olmuş damarın tekrar eski haline gelmesi diye bir durum söz konusu değildir. Bu nedenle bütün çabalar varis oluşumuna engel olmak üzerine olmalıdır. Ancak gelişmiş varislerde, varisin ilerlemesine mani olucu konvansiyonel tedaviler öenmli yer tutar. Bunların arasında en önemlisi VARİS ÇORABI kullanılmasıdır. Doğru varis çorabının, doğru şekilde ve sebatla kullanılması, varisten oluşan şikayetlerin büyük bir kısmını ortadan kaldıracağı gibi, varisin ilerlemesini de azaltır. Bunun dışında bacak adelelerini kuvvetlendirici egzersizler, ayakta sabit şekilde uzun süre kalınmaması, vücut ağırlığının azaltılması şikayetlerin ortadan kaldırılmasında ve hastalığın ilerlemesinin durudurulmasında önemlidir.
İğne ile varis tedavisi (Skleroterapi) nedir?
Skleroterapi, varisleşmiş damarların içine tahriş edici bir ilaç veya sıvı enjekte edildikten sonra dışarıdan uygulanan baskı ile damarın dolaşıma kapatılması ve daha sonra damarın vücut tarafından yok edilmesi esasına dayanır.
Köpük tedavisi nedir?
Skleroterapide kullanılan ajanların hava ile köpürtülerek varisli damar içine enjekte edilerek skleroterapi şeklinde uygulanmasıdır.
Lazerle varis tedavisi nedir?
Lazer enerjisi varis tedavisinde iki şekilde uygulanır. Birincisi, ince yüzeyel varislere cilt üzerinden lazer enerjisi vererek damarın parçalanması esasına dayanır. Transdermal lazer tedavisi denilen bu uygulamada kanın yapısında bulunan hemoglobin lazer ışınını absorbe ederek damarı koagule olmasına neden olur. Karbondioksit lazer ve NdYAG lazer en sık kullanılanlardır. Lazerin diğer bir uygulama şekli de daha büyük yüzeyel damarlardaki varisler içindir. Bu tedavide varisli büyük damar (safen ven) içine lazer kateteri sokulur ve kasık bölgesine kadar ilerletilir. Bu işlem ultrason eşliğinde yapılır. Ultrasonla safen veninin derin damara döküldüğü yere kadar lazer kateteri ilerletilir ve yavaşça enerji vererek damarın kapanması sağlanır. Bu şekilde yavaş yavaş kateter geri çekilir. Damar trasesi boyunca lokal anestezi verererek hastanın ağrı duyması engellenir. sausage"ENDOVENÖZ VARİS TEDAVİSİ"sausage dediğimiz bu uygulamada lazer dışında radyofrekans ve dondurma da kullanılabilir.
Varis ameliyatları nasıl yapılır?
Varis ameliyatları, varisli yani dejenere olmuş damarların çıkarılması esasına dayanır. Çoğunlukla ayak bileğinden 1 cm.lik bir kesi ile safen ven bulunur, kasıktan yapılan 2.5 cm.lik diğer bir kesi ile de bu damarın derin damara döküldüğü yer bulunur. Tam bu bölgede birkaç tane yan dal vardır. Bunlar da bağlanır ve kesilir. Varisli damarın içinden geçirilen özel bir tel yardımıyla uzun damar çekilerek çıkartılır. sausage"STRİPPİNG"sausage adı verilen bu işlemden sonra bacakta sausage"PAKE"sausage adını verdiğimiz diğer genişlemeler varsa bu pakelerin üzerinde yapılacak 2-3 milimetrelik çok küçük kesiklerden genişlemiş damarlar çekilir.
Varis tedavisinde en iyi yöntem lazer midir?
Hayır. Varis tedavisinde en önemli şey, varisli damar dağılımı, varis mekanizmasını iyi analiz etmektir. Bunu hastanın doktoru yapar ve doppler ultrasona göre yapar. Varisli hastalara yapılan doppler ultrasonun doğru yapılması tedavide çok önemlidir. Örneğin varisli bir bacakta, safen vende ciddi bir kapak yetmezliği varsa bu damar ya cerrahi olarak çıkartılmalı veya lazer veya benzeri kateterlerle damar içine verilen enerji ile damarın kapatılması uygulanır. Bunun dışındaki pake dediğimiz lokalize genişlemeler çoğunlukla 1-2 mm.lik kesilerle çıkartılır. Daha küçük pakelerde köpük tedavisi de uygulanabilir. Bu tedavilerden bir süre sonra bacakta çok yüzeyel küçük varisler varsa onlara da skleroterapi veya transdermal lazer veya RF ile damarların yok edilmesi uygulanabilir.
Benim varis tedavisindeki stratejim nedir?
1. Damarlar çok dejenere olup varis pakeleri iyice belirginleşmemişse konvansiyonel yöntemlerle (çorap v.s. yukarıda anlatılmıştır) tedaviyi önermekteyim.
2. Safen vende varis oluşmuşsa ve bacakta küçük kesi gerektiren çok pake varsa klasik ameliyatla varisli damarları çıkarmayı tercih ediyorum.
3. Safen vende variköz genişleme var ancak diğer lokalize genişlemeler en fazla birkaç tane ise arzu eden hastalara endovenöz lazer uygulamaktayım.
4. Safen ven tam genişleyerek dejenere olmamış ancak kapaklarında ciddi yetmezlik gelişmişse safenofemoral bileşkedeki kapağı onararak varis çorabı kullanımını öneriyorum. Böylece safen veni korunmuş oluyor.
5. Ameliyat veya endovenöz lazerden yaklaşık 1.5-2 ay sonra hastayı tekrar çağırıp ince, kılcal varislere skleroterapi veya RF tercih ediyorum.
DVT nedir?
DVT yani sausage"Derin Venöz Trombozis"sausage derindeki toplar damarlarda çeşitli nedenlerle ortaya çıkan pıhtılaşmalardır. Bu pıhtılaşmalar yer yer toplar damarın o bölgesinde tam tıkanmaya neden olabilir. Bu da ayakta yaygın ağrılı bir şişme oluşmasına neden olur. Doğum sonrası, bazı büyük ameliyatlardan sonra, ayak kırılması ve benzeri uzun süren hareketsizliğe neden olan durumlarda, yaygın varisler nedeniyle kan akımı yavaşladığında, ayakta, parmaklarda veya tırnaklarla ilgili enfeksiyon varlığında pıhtı oluşumu tetiklenir. DVT'ler akciğerlerde emboliye (akciğer damarında pıhtı ile tıkanma) neden olurlarsa hayati tehlike oluşturabilir. Bunun dışında tedavileri zordur. Pıhtı çoğunlukla tamamen erimez, erise bile çoğunlukla damarların kapakçıklarında oluşturduğu hasar nedeniyle derin venöz yetmezlik oluşturabilir. Her iki durum da ciddi boyutta yaşam kalitesini bozabilir. Bu nedenle yukarıdaki durumların varlığında bir DVT oluşmasın diye mutlaka önlemler almak gerekir. Bazı insanların kanları pıhtılaşmaya çok eğilimlidir. Bu kişilere DVT ve akciğer embolisi görülme oranı normal pıhtılaşma sistemi olan kişilerden çok daha yüksektir. Ailede DVT geçirenlerin sayısı birden fazla ise kan pıhtılaşma problemleri akla gelmelidir.
)