Siz bir Doktor musunuz?
Gecikmiş Dil Konuşma Sorunlu Çocuklardaki Temel terapi yaklaşımları
Odaklanmış uyarım işlemleri
Model Hedefler
Hedef kullanımların gösterilmesi: hedeflerin belirgin ve sık olarak kullanıldığı yapılara odaklan
Çocuk: kırmızı küp
Yetişkin: alacak mısın?
Çocuk: tamam
Yetişkin: kırmızı küpü alacaksın sonrada mavi olanı alacaksın
Genişletme: çocuğun sözcelerindeki hatalar düzeltilir
Çocuk: o bebek
Yetişkin: evet onun bebeği. Bebek onun
Yeniden biçimlendirme: Çocuğun anlamını koru fakat cümlenin formunu değiştir.
Çocuk: Bu kolay
Yetişkin: gerçekten mi? bu senin için kolay mı? Bu benim için hiç de kolay değil
Yapım yıkım: unsurları cümle içinde nasıl değiştireceğini göster
Çocuk: düştü
Yetişkin: evet, gerçekten kötü düşürdün! Baya kötü düştü, kesinlikle düştü, düştü değil mi? Düştü mü?
Hedeflerin elde edilmesi
Hatalı bildiri: Klinisyen çocuğun sözel olarak yanıt vermesi için belirgin hata yapar.
Yetişkin: Bu parça buraya uydu
Çocuk: Hayır olmadı
Yetişkin: evet oldu
Çocuk: hayır!
Yetişkin: Evet sanırım haklısın, bu buraya uymadı
Numaradan anlamazlıktan gelme: klinisyen çocuğun iletmek istediğini anlamamış gibi yapar.
Çocuk: ben onu istiyorum
Yetişkin: o mu istiyor?
Çocuk: hayır istiyorum ben
Yetişkin: ben mi?(kendini gösterir)
Zorlu seçimler: hedefin doğru kullanımına model olunması.
Yetişkin: bisküvi istiyor musun?
‘evet, lütfen’ veya ‘hayır teşekkürler’ diyebilirsin.
Diğer şartlı sorgular: çocuğun kayıp bilgiyi bulmasını cesaretlendirmede kullanılır.
Çocuk: bunu istiyorum.
Yetişkin: onunla ne yapacaksın?
Çocuk: Boya
Yetişkin: tamam, sen kırmızı boya kalemini istiyorsun bununla boya yapacaksın.
Rutinlerin bozulması: bilinene bir rutindeki bir basamağı unutma veya yanlış yapma, çocuğun buna yorum yapmasını teşvik etme.
Kurabiyeleri dağıtırken, peçete vermeyi unutma.
Çocuk: peçete.
Yetişkin: aaa evet. Haklısın, doğru, size peçete vermeliyim.
Oyun sırasında sırayı karıştırma, objeyi vermeme: istek elde etmeyi cesaretlendirmek için kullanılır.
Oyun sırasında çocuklardan birisinin sırasını atlar.
Çocuk: benim sıram
Yetişkin: öyle mi? sıra sende mi? hımm ever sanırım sıra sende.
Obje fonksiyonlarını ihlal etme: çocuklardan olumsuz yapıda sözcükler elde etmede kullanılır.
Yetişkin büyük bir kâse pudingi çay kaşığıyla karıştırır.
Çocuk: hayır bununla
Yetişkin: hayır? Benim bu kaşığı kullanmamı istemiyorsun? İstemiyorsun değil mi? Biz karıştırırken bu kaşığı kullanmıyor muyuz?
Sentaks hikâyeleri: klinisyen ve aile hedef formlara yönelik çeşitli hikayeler yaratırlar.
Aktivite temelli dilsel yaklaşım
Strateji
Unutkanlık: boyama sırasında fırçayı vermeyi unutun. Çocuk gerekli olan şeyi sizden istemesini bekleyin.
Yenilik: yavaşça rutinlerin içerisine yeni unsurlar ekleyin. Ör: ‘ kırmızı balık’ hikâyesini okurken, hikâye hakkında yorum yapanın eline oltayı verin.
Görünürde fakat ulaşılmaz yerde: gerekli ve ilgi çekici oyuncakları çocuğun görebileceği fakat ulaşamayacağı yere koyun. İstekte bulunması için onu teşvik edin.
Beklentiyi ihlal: rutindeki bir basamağı unutun veya değiştirin.(çocuğa çorba verin fakat kaşığı vermeyin)
Parça parça: parçalardan oluşan bir yapının her parçasını çocuktan bir istek geldiğinde verilmesi. Beslenme zamanında bisküvilerden sadece bir tane verilmesi, boyama sırasında kalemlerden bir tanesini vermek.
Destek: çocuğun beslenmesini açamayacağı bir kaba koyun, çocuk yardımsız açamasın ve sizden yardım istesin.
Sabotaj: teybin fişini çekin ve çocuğa teybi açmasını söyleyin; dışarıya çıkarken palto ve atkının saklanması. Bu durum çocuğun iletişim kurmasını sağlar
Gecikme: bir aktivitenin ortasında durup oyunun devam etmesini istemesi için fırsat yaratılır. ( paltonun düğmelerini iliklerken birden durmak gibi vs…)
Hazırlayan:Dil ve Konuşma Terapisti Kemal Colay-Nida Şanlı Colay
