Metabolizmam Yavaş Mı

Metabolizmam yavaş mı çalışıyor? Yoksa ben yavaş olan metabolizma hızımdan dolayı kilo almaya mahkum muyum? Bunlar hepimizi endişeye sokabilecek ve cevabını merak ettiğimiz sorular. Birçok danışanım, diyet merkezimize geldiğinde aynı endişeyi taşıyor oluyorlar. Metabolizma hızı ne demek, nasıl hızlandırılır birlikte bakalım.

Metabolizma hızı nedir, herkesin metabolizma hızı aynı mıdır?

Canlının, tam dinlenme sırasında, hiçbir kas hareketi yapmadan, vücuttaki canlılık olaylarının sürmesi için gereken enerjiyi sağlayan metabolizmaya "bazal metabolizma" denir. Bazal metabolizma oranı, kişi dinlenme halindeyken ölçülür. Bu yüzden kişiye göre bazal metabolizma hızı değişir, yani bazal hız tıpkı parmak izi gibi tamamen kişiye özgüdür.

Metabolizma hızı nasıl ölçülür?

Günlük bazal metabolizma oranının ölçülmesinde çok farklı yöntemler vardır. Vücut yüzeyine ve yaşa göre bazal enerji ihtiyacının hesaplanması mümkündür. Bazal metabolizma, sabah uyanır uyanmaz, dinlenmiş vaziyette ve herhangi bir şey yemeden önce ölçülür. Bazal metabolizması ölçülecek kimse, hava miktarını ölçen bir araçtan nefes alıp verir. Böylece ne kadar oksijen kullandığı tespit edilir ve alınan sonuç ile bazal metabolizma ortaya çıkarılır. Ancak bu işlemler uzun sürdüğü ve zahmetli bir işlem olduğu için pratik formüller kullanılmaktadır. Bunlardan en sık kullanılanı bizim de kullandığımız ve aşağıda verdiğimiz Haris-Benedikt formülüdür. Bu formüle göre siz de bazal metabolizma hızınızı yaklaşık olarak hesaplayabilirsiniz.

Bazal metabolizma hızı (erkek) = 66,5 + (13,75 x Ağırlık-kg.) + (5,03 x Boy-cm.) - (6,75 x Yaş-yıl)

Bazal metabolizma hızı (kadın) = 655 + (9,56 x Ağırlık-kg.) + (1,85 x Boy-cm.) - (4,68 x Yaş-yıl)

Bazal metabolizma hızına etki eden faktörler nelerdir ve metabolizma hızı nasıl arttırılır?

• Yaş: Yaşlandıkça metabolizma hızının düştüğü doğru. Hatta yapılan çalışmalar 20 yaşından sonra bazal metabolizma hızının her 10 yılda %2-3 oranında düştüğünü belirtiyor. Metabolizma hızındaki bu düşüş genelde hareketsizliğe bağlı olarak kas dokularının azalması ile gerçekleşiyor. Kas dokusu yağ dokusuna oranla çok daha fazla enerjiye ihtiyaç duyar. Eğer kas kitleniz için yeterli oranda enerji almazsanız bir süre sonra kas kayıpları başlar. Ancak kas dokusundaki bu kayıp doğru beslenme ile önlenebilir.
• Çevre, iklim değişikliği: Çevre sıcaklığının metabolizma üzerine büyük etkisi vardır. Soğuk havalarda kas titremesi, el ovuşturma, hareket ile ısı sağlanmaya çalışılır. Dolayısıyla metabolizma hızınız da artar. Ancak yazın daha sıcak olduğu için genelde hareket etmede isteksizlik görülür, bu da metabolizma hızının düşmesine yol açar. Bu yüzden özellikle yazın yeterli oranda fiziksel aktivite yaparak metabolizma hızınızı arttırabilirsiniz.
• Aç kalmak: Aç kalmak metabolizma hızınızın ani düşmesine neden olur. Yaklaşık olarak 24 saat aç kaldığınızda bazal metabolizma hızınız %10-20 oranında düşer. Bunun nedeni ise vücudun bünyesindeki enerjiyi korumak için hızla açlığa uyum sağlamasıdır. İşte bu yüzden düşük kalorili diyetler, sanıldığının aksine kilo verdirmez, aksine kişiye daha çok kilo aldırabilir. Beslenme ile metabolizma hızını arttırmanın yolu ise, az az, sık beslenmekten geçmektedir. Uzun süreli açlıklar, metabolizma hızının düşmesi ve sonuçta kilo almak ile sonuçlanır. Bu yüzden yeterli ve dengeli beslenmek ile kilonuzu daha rahat koruyabilirsiniz.
• Egzersiz: Günlük yaptığınız fiziksel aktivite bazal metabolizma hızınızı arttırır. Metabolizma hızınızın artma oranı, yaptığınız aktivitenin türüne göre değişebilir. Egzersizden sonra vücudunuz canlanır, proteinler yeniden üretilir, dolayısıyla kas yapımı artar. Bunların hepsi kalori harcamasını gerektirir. Yaptığınız aktivitenin çeşidine bağlı olarak metabolizma hızınız günde 25 ile 300 kalori arasında artabilir.

Tabii ki metabolizma hızına etki eden polikistik over sendromu, insülin direnci gibi bir takım rahatsızlıklar da vardır. Eğer ki bu tür rahatsızlıklarınız yok ise yukarıda belirtilenler ile metabolizma hızınızı kontrol edebilir ve belirli bir düzeyde koruyarak kilo kontrolünüzü sağlayabilirsiniz.

Herkese keyifli günler diliyorum…