Siz bir Doktor musunuz?
Renkler ve renklerin değişiminde yapısal olarak doğa varlıklarına benzeyen insanlar, yaşamlarında bildikleri renklerin değişimlerini günün birinde kendilerinde farkettiklerinde, nedenini tıp laboratuvarı testlerinin sonuçlarında bulurlar. Kimi hastalıkların belirleyicileri olan renk değişimlerini inceleyen bilim dalı “Biyokromoloji”dir.
Dokunamasak da, duyamasak da, tadamasak da, koklayamasak da onlarla yaşarız. Nedir onlar? Gördüğümüz "renkler"dir.
Doğa varlıklarının tanınmasında renkler önem kazanır, kendilerine özgü renkleri ve diğer tanıtıcı özellikleri ile birlikte onları birbirilerinden ayırt ederiz; örneğin, yaprağın yeşil oluşu, limonun sarı oluşu, portakalın turuncu oluşu, bulutun beyaz oluşu, kömürün siyah oluşu. Zaman içerisinde renklerini değiştirmeyen doğa varlıklarının yanında, bir zaman içerisinde kendilerince renklerini değiştiren doğa varlıkları da vardır; yeşil yaprağın sarıya dönüşmesi gibi. Kimi doğa varlıkları ise, insanlar tarafından yapısal değişikliğe uğratılarak renk değiştirirler, siyah kömürün yakılmasıyla oluşan gri renkli kül gibi.
Renkler ve renklerin değişiminde insanın yapısı da doğa varlıklarının yapısına benzer. Sağlıklı insanda saçlar siyah, cilt beyaz, kan kırmızı, idrar sarıdır. Zaman içerisinde siyah saçların beyazlaşması, yeşil yaprakların zaman içerisinde sarıya dönüşmesini anımsatır. İnsan renk değişimini kendince de yapar; örneğin, beyaz renkteki tırnaklarının oje ile renklerini değiştirmesi.
Yaşamında insan kendinde bu renkleri bilirken, bildiği bu renklerin bazılarının günün birinde değişmesi ile kendine: “Bildiğim bu renk neden değişti?” sorusunu yöneltir, cevabı tıp laboratuvarı testlerinin sonuçlarındadır; örneğin, sarı olan idrar renginin kırmızı renge dönüşmesi.
Yaşamımızın vazgeçilmezi olan renklerin insan sağlığında önemli yeri vardır. İnsan sağlığında renklerin değişmesi, kimi hastalıkların belirleyicisi olmakta, kimi zaman da beden darbe ile karşılaştığında olmaktadır.
İnsan sağlığında kimi renk değişimlerini ve anlamlarını şöyle söyleyebiliriz:
Addison’s Hastalığı: Kronik adrenokortikal yetersizliğinde ciltte benek görünümlü bronz renk oluşur.
Albinizm: Melanin’in olmadığı kalıtsal hastalıklarda saçların, kaşların, kirpiklerin beyaz, gözlerin pembe renkte oluşu.
Albinüri: İdrarın düşük özgül ağırlığı nedeni ile beyaz veya renksiz oluşu.
Eritem: Aşırı sıcakta, aşırı soğukta, güneş yanığında, döküntülü ve iltihabi deri hastalıklarında yüzeysel arteriollerin genişlemesi nedeni ile cildin benek görünümlü yaygın kırmızı renk alması.
Hematüri: İdrar yolu lezyonu nedeni ile idrara karışan kanın idrara kırmızı renk vermesi.
Hemokromatozis: Bedende demirin aşırı emilimi ve birikiminin neden olduğu, cilde grimsi-bronz rengi veren hastalıktır.
Kalp-Damar Hastalıkları: Atardamar ve toplardamar kanının karışmasına neden olan hastalıklarda dil, dudak, parmak-ayak uçları gibi bedenin uç kısımlarının mavi-mor renge dönüşmesi.
Kızarma: Nevroz ve psikonevrozda, cilt altı yağ dokusunun ince olduğu kişilerde, ateşli hastalıklarda ciltte görülen kırmızı renkte kızarıklıktır.
Sarılık: Kanda düzeysel olarak bilirubin artışına neden olan hastalıklarda ilkin gözlerde ve daha sonra ciltte beliren sarı renk.
Siyanoz: Aşırı hemoglobin azalmasında cildin mavimsi, grimsi veya mor renk alması.
Travmalar: Darbenin şiddeti ile damar yapılarının bozulması ve cilt altına kanama sonrası bölgesel mor renk oluşması.
Vitiligo: Melanin yetersizliğinin olduğu sistemik hastalıklarda saçların beyaz renk alması.
İnsan sağlığında renk değişimlerini inceleyen bilim dalı “Biyokromoloji”dir. Birçok nedenlerle gözlenen insan sağlığındaki renk değişimleri, farkedilebilmeleri yanında kimi hastalıkların belirleyicileri olabilmektedir.
Kaynaklar:
- Taber’s Cyclopedic Medical Dictionary, 18. Ed., F.A. Davis Company, Philadelphia, USA, 1997
- The Merck Manual of Diagnosis and Therapy, 17. Ed., USA, 1999
