BAZAL METABOLİZMA HIZI ÖLÇÜMÜ

ARMBAND METABOLİK HOLTER
Metabolizma hızı parmak izi gibidir!
“Su İçsem Yarıyor” Diyenler Bir Ajana İhtiyacınız Var…
“Diyet yapmama rağmen bir türlü kilo veremiyorum” ya da
“Yediklerime dikkat ediyorum, ama yine de şişmanlıyorum”
diyenlerin aradığı cevap, metabolizma hızının ne kadar olduğunda saklı.
Ajanınızın adı Armand Metobolik Holter…
1 Dakikada 10 kkal üzerinde enerji harcamayı sağlamak pek mümkün değil iken; kişinin aynı süre içerisinde 200 – 300 kkal enerji alması söz konusu olabilir. O nedenle şişmanlık tedavisinde sadece alınan enerjiye değil, harcanan enerjiye de odaklanmak önemlidir.
Diyet yaparak ya da yediklerine dikkat ederek kilo veremeyenler “su içsem yarıyor” diyerek içinde bulundukları durumdan yakınırlar. Bu yakınmanın arkasındaki neden çoğu kez metabolizma hızının yavaş olmasıdır. Metabolizma hızının kilo alıp verme üzerindeki etkilerini Uzman Diyetisyen Turgay Köse yanıtlıyor…
Metabolizma hızı nedir?
Tam bir dinlenme durumunda, organların çalışması, vücut ısısının korunması gibi yaşamsal faaliyetlerin sürdürülmesi için gerekli olan zorunlu enerji harcamasına “Metabolizma Hızı” denir. Metabolizma hızının düşük olması, çok fazla yemek yenilmemesine ya da diyet yapılmasına rağmen kilo vermeyi engelleyebilir, hatta kilo bile aldırabilir.
Metabolizma hızı neden yavaşlar?
İlerleyen yaş, hareketsizlik, hormonal dengesizlikler, hipotiroit gibi bazı rahatsızlıklar, sürekli kilo alıp vermeler, zayıflama uğruna düşük kalorili diyetler uygulamak metabolizma hızının yavaşlamasına neden olur. Tüm çabalara rağmen kişi kilo veremiyorsa, metabolizma hızını ölçtürmesi ve/veya bazı kan tetkiklerini yaptırmasında yarar var. Belki de fazla kiloların altında yatan bir hastalık söz konusudur.
Metabolizma hızının düşük olmasının sonuçları nelerdir?
Metabolizma hızının düşük olması az yenilmesine veya diyet yapılsa da yavaş kilo vermeye sebep olabilmektedir. Metabolizma hızına göre hesaplanmış dengeli bir diyet ve egzersiz programıyla zayıflandığı takdirde metabolizma hızınızın azalması engellenebilir. Ayrıca diyet süresince ağırlık kaybının ne doğrultuda olacağını da tahmin etmek ve hayal kırıklıklarından kurtulmak mümkün olabilmektedir.
Peki, metabolizma hızı nasıl hesaplanır?
Bazal metabolizma hızıyla ilgili internette veya kitaplarda çeşitli formüller yer almaktadır. Ancak bu hesaplar kişinin yaşı, cinsiyeti, boy uzunluğu ve vücut ağırlığı göz önüne alınarak hazırlanmaktadır. Öte yandan vücut bileşiminin yani kas kitlesinin metabolizma hızı üzerinde çok önemli bir etkisi vardır. Bu nedenle aynı yaş, cinsiyet, boy uzunluğu ve vücut ağırlığına sahip 2 kişinin fiziksel aktivite dereceleri birbirinden farklılık göstereceği için metabolizma hızları aynı olamaz. Halbuki standart formüller bu farkı göz ardı ettiği için doğru sonuç veremez. Metabolizma hızı parmak izi gibi düşünülmeli, her birey için farklı olacağı unutulmamalıdır. Neyse ki artık metabolizma hızını Armband Metabolik Holter adı verilen bir cihazla hesaplamak mümkün. Tansiyon aletine benzeyen bu cihaz 3 gün boyunca kolun üst kısmına takılıyor. Uyku ve dinlenme zamanları da dahil tüm aktivitelerinizi 72 saat süre ile dakika dakika raporluyor. Daha sonra bu veriler bir bilgisayara aktarılıp uygun bir beslenme ve spor programı hazırlanabiliyor.
Metabolizma hızını artırmak için neler yapılabilir?
Beslenmede yağ miktarı sınırlandırılmalı. Vücutta yağ yüzdesinin azalması metabolizma hızının artmasına sebep olacaktır. Yağ vücutta kaslara oranla daha az enerji harcadığı için bazal metabolik hız azalır ve vücut ağırlığını korumak için daha az enerjiye gereksinim duyulur. Vücutta kas oranının artırılması da metabolizma hızının artmasına sebep olur. Yeterli protein tüketimi ve haftada 3 – 4 kere 30 – 40’ar dakika yapılacak düzenli egzersiz vücutta kas kitlesinin artmasını sağlar. Az ve sık beslenme metabolizma hızının artmasına yardımcı olacağı için 5 – 6 öğünden oluşan beslenme şeklini benimsemek gerekir. Uzun süren açlık durumlarında metabolizma hızı düşer. Bu nedenle diyet yaparken light süt / yoğurt / ayran, kepekli bisküvi, küçük sandviç, kuru veya taze meyve gibi besinler ara öğün olarak seçilebilir. Günlük 2 – 2,5 litre sıvı tüketimi de vücutta metabolik işlemlerde de kullanılacağından önemlidir.
Bazal metabolizmayı etkileyen nedenler nelerdir?
Yaş: Büyümenin en hızlı olduğu bebeklik ve ardından çocukluk döneminde metabolizma hızı en yüksek değerlerdedir. Yaş ilerledikçe metabolizma hızı düşer.
Cinsiyet ve vücut bileşimi: Vücutta yağ dokusu arttıkça metabolizma hızı düşer, kas dokusu arttıkça yükselir. Bunun nedeni, yağ dokusuna göre kas dokusunun daha etkin olması ve daha çok enerji harcamasıdır. Genellikle kadınlarda yağ dokusu erkeklere göre daha fazla olduğundan, kadınların bazal metabolizması, erkeklerden biraz daha düşüktür. İşçi ve sporcu gibi kas dokusu fazla olanlarda metabolizma hızı, hafif işle uğraşanlara göre yüksek olabilir.
Hormonlar: Tiroit bezinden salgılanan tiroksin hormonu bazal metabolizmayı etkiler. Bu hormon aşırı salgılanırsa metabolizma hızı yükselir, az salgılanırsa düşer. Böbreküstü bezinde salgılanan adrenalin hormonu da metabolizmayı hızlandırıcı etki gösterir.
Gebelik ve Emzirme Dönemi: Gebeliğin ilk aylarından sonra metabolizma hızında artma başlar ve son üç aylık dönemde metabolizma hızında artış olabilir. Bunun nedeninin, son aylarda yavrunun ve annelik dokularının hızlı büyümesi olduğu sanılmaktadır.
Hastalıklar: Özellikle ateşli hastalıklarda hücre çalışmasındaki artış nedeniyle metabolizma hızı yükselir. Vücut sıcaklığında 37°C üzerinde her 1°C artış, metabolizmayı ortalama %12.5 yükseltir.
Sürekli açlık: Uzun süreli açlık ve yarı açlık durumu metabolizma hızını düşürür. Uzun süre normalden az besin alanların metabolizma hızında %20 dolayında düşme olduğu saptanmıştır. Aşırı ve sürekli açlık durumunda ise metabolizma hızında %50 kadar azalma olduğu saptanmıştır. Aşırı ve sürekli açlıkta, vücudun metabolizma için daha az enerji kullanmaya alıştığı, böylece az enerji harcamasıyla yaşamaya çalışıldığı ileri sürülmektedir.
Uyku: Uykunun ilk saatlerinde metabolizmada önemli değişiklik olmaz. İlk saatlerden sonra düşme başlayarak 5 – 6 saatlik uyku sonunda metabolizmada %10’a kadar düşme olabilir. Genellikle, uyku sırasında enerji harcaması metabolizma hızı düzeyinde sayılır.
Diyetin bileşimi: Diyetin bileşiminde protein oranının fazla bulunması, metabolizma hızını yükseltici etki gösterir.