Yorgunluk, Depresyon, Unutkanlık, Boyun ve Başağrıları: Fibromiyalji

Bir doktora gittiniz. Yakınmanız boynunuzda ağrı, başınızda ağırlık, sıkışma, gerginlik diye anlatıyorsunuz. Doktor bir süre sizi dinliyor ve ne zamandır diye soruyor. Bilemiyorsunuz, 3 yıl, belki 5, belki de 10. Aslında şikayetlerinizin ne olduğunu bile tam bilemiyorsunuz.

Doktor, ben size sizin şikayetlerinizi anlatabilir miyim diye soruyor.

“Boynunuz, başınız ağrıyor diyorsunuz ama sırtınız, omuzlarınız, kollarınız, her yeriniz ağrıyor aslında. Kollarınızda, omuzlarınızda bir ağırlık, tutukluk var sanki. Çabuk yoruluyorsunuz. İsteksiz ve her zaman yorgunsunuz. Çabuk kırılıyorsunuz ya da sinirlerinize bazen hakim olamıyorsunuz, gereksiz yere insanları kırıyorsunuz. Uykularınız kötü. Akşam erken bile yatsanız, sabah uyanmakta, yataktan çıkmakta zorluk çekiyorsunuz. Uyanmanıza rağmen yataktan çıkmanız saatler alabiliyor. Kalksanız bile 2-3 kahve içmeden kendinize gelemiyorsunuz. Sanki kendinizi eskisi kadar akıllı hissetmiyorsunuz. Hiç bir şeyden eskisi kadar zevk almıyorsunuz. Kendinize çevrenize eskisi kadar ilgi gösteremiyorsunuz.”

Şaşırıyorsunuz, nerden biliyor bunları diye. Biliyor, çünkü size bir sendromu ,bir hastalığı anlatıyor: Fibromiyalji.

Peki nedir bu fibromyalji dedikleri?

Tipik olarak genç veya orta yaşlı hanımlarda görülen, dirençli, yaygın vücut ağrıları, sertlik, tutukluk, yorgunluk, sık uyanılan, dinlendirici olmayan uykular, akıl durgunluğu, unutkanlık, dalgınlık, sinirlilik, depresyon, iç sıkıntısı gibi belirtiler gösteren ve günlük yaşam aktivitelerinde fonskiyonel kayıplara yol açan bir durumdur. Bir hastalık olmaktan çok, çeşitli belirtilerin olduğu bir sendromdur.

Fibromiyalji, hastalarda objektif bir bulguya rastlanmadığından yakın zamanlara kadar hekimler tarafından veya genel olarak insanlar tarafından gözardı edilir, genellikle psikolojik hastalık olarak kabul edilirdi. Aslında hala pek çok hekim fibromiyaljiyi farklı bir hastalık olarak kabul etmez. Maskeli depresyon, somatizasyon, psikojen ağrı gibi durumların içinde görürler. Ama, son yıllarda yapılan klinik ve temel bilim araştırmaları fibromyaljinin ayrı bir hastalık olduğunu göstermiş, nöropsikolojik, nörofizyolojik mekanizmalarını ortaya koymuş ve hastalığın bir sentral duyarlılık artış sendromu (SDAS) olarak sınıflanması gerektiğini göstermiştir. Gerçekten de şu an için fibromyaljinin bir nöroduysal bir hastalık olarak değerlendirilmesi gerektiği ve santral sinir sisteminin, ağrı işleme yollarında bir bozukluk sonucu ortaya çıktığı artık daha güçlü bir şekilde kabul edilmektedir. Hatta fibromiyaljinin bir tür nöropatik ağrı olduğunu ileri süren bilim adamları vardır. Fibromiyaljinin oluşma mekanizmaları daha iyi anlaşıldıkça tedavisinde farklı farmakolojik yaklaşımlar da olabilecektir.

Fibromyalji, aslında yalnızca ağrılı bir hastalık değildir, pek çok hastalıkla içiçe geçerek çözümsüz bir yumağa dönüşür. Birlikte görüldüğü hastalıklar, diğer aşırı sentral duyarlılık hastalıkları (kronik yorgunluk hastalığı, huzursuz barsak sendromu, kronik pelvik ağrı sendromu, primer dismenore, temporomandibüler eklem ağrısı, gerilim tipi başağrısı, postravmatik stres bozukluğu, çoklu kimyasal duyarlılık, periyodik bacak hareketi, huzursuz bacaklar sendromu, intersitiyel sistitis), diğer bölgesel ağrı sendromları ve ruh, moral ve anksiyete bozukluklarıdır.

Bu şekilde fibromyalji, pek çok branşı ilgilendiren bir hastalık haline dönüşmüş olur. Hasta, bir fizik tedavi uzmanı, nörolog veya romatologa gittiğinde fibromyalji tanısı alırken, gastroenterologa gittiğinde irritabl kolon sendromu, ürologa gittiğinde sistit, diş hekimine gittiğinde temporomandibüler eklem disfonksiyonu, psikiyatri hekiminde depresyon gibi tanılar alır. Eğer etkin bir tedavi almadıysa hasta kendinde gördüğü her semptom için ayrı ayrı doktorlara giderek bir hastalık kolleksiyoneri haline gelebilir. Bende şu hastalıklar var diye saymaya başladığında nerdeyse sonu gelmez. Aslında kişinin tek bir hastalığı olabilir: Fibromyalji.