Hemoroidal doku anüsün çıkışında yastıkçık görevi gören ve damar ağlarından oluşan bir dokudur. Hemoroidler iç ve dış hemoroid olarak ikiye ayrılır. Anüsün ciltten kalınbarsak dokusuna geçiş bölgesinde dişli çizgi olarak adlandırılan çizginin üst kısmında olanlara iç hemoroid, alt kısmında olanlara dış hemoroid denir. Hemoroidal dokunun kabızlık, ıkınma, doku bozulması gibi nedenlerle sarkması, çoğu kez kalınbarsak dokusunun (mukoza) anüs dışına sarkması olarak tarif edilen mukozal prolapsus ile birliktedir.

Yapısı bozulan, aşağıya doğru sarkma ile kan göllenmesi olan ve büyüyen bu doku hemoroidal hastalığa neden olur. Hemoroidal hastalıkta özellikle kabızlık döneminde sert dışkının çıkışında aşağıya sarkma, kanama ve ağrı sıklıkla görülen yakınmalardır. Halk arasında dübür, basur, mayasıl olarak bilinen hemoroid, anal bölgede (bağırsak son kısmı) genellikle kabızlık sonucu oluşan toplar damarlardaki şişmelerdir. Anal bölgede, kabızlık ve ıkınma sonucu oluşan basınç artışı nedeniyle toplardamarlardaki kanın dönüş yapamaması ve orada birikmesi ile dokulardaki deformasyon da ilerler.

Bu olaya bazı araştırmacılar makat bölgesinin varisidir demektedir. Terim olarak doğru olmasa ve son yıllarda hemoroidin damarsal kökenden ziyade bağ dokusu bozukluğuna bağlı olduğu anlaşılsa da; uzun süreli tedavilerde bacak varisleri ile hemoroid tedavileri benzerlikler göstermektedir.

NEDENLERİ

• Kabızlık
• Kolit (bağırsak iltihabı)
• Proktit (makat iltihabı)
• Enterit (ishal)
• Yetersiz makat hijyeni (temizliği)
• Kalıtsal (ebeveynden çocuklara geçmesi)
• Hamilelik
• Prostat büyümesi
• Uzun süre ayakta ya da oturarak çalışmak
• Portal hipertansiyon (karaciğerde siroza bağlı yüksek tansiyon)
• Kronik öksürük (devamlı öksürük)
• Şişmanlık
• Aşırı ıkınmak
• Tuvalette gereğinden fazla oturmak (gazete okumak vb.)
• Bol kahve ve alkol tüketimi (özellikle bira vb.gibi mayalı içecekler)
• Bazı sporlar (ata binmek, bisiklet sürmek vb.)
• Batın içi tümörler (karın içi kanserler)
• Dışkılama zamanının geciktirilmesi

BELİRTİLERİ

1. Rektal kanama ( makattan kanama)
2. Makatta ele gelen şişlik (özellikle tuvaletten sonra)
3. Akıntı, makatta ıslaklık
4. Kaşıntı

ÇEŞİTLERİ

DERECELENDİRİLMESİ

• 1. DERECE: Hasta genellikle farketmez. Ara sıra tuvalet sonrası kanama olabilir. Ancak doktor muayenesinde anoskop (makatın içini gösteren alet) ile saptanabilir.

• 2. DERECE: Tuvaletten sonra makattan dışarı pakeler (hemoroid memeleri) çıkar. Ele gelir. Tuvaletten çıkınca kaybolur. Kanama ve tuvaletten sonra ağrı ile kendini belli eder.

• 3. DERECE: Burada en önemli olan tuvalet sonrası çıkan hemoroidlerin elle içeri itilmedikçe dışarıda kalmalarıdır. Artık her tuvalet hasta için bir eziyet olmaya başlamıştır. Çıkan pakelerin üzerinde iltihap olabilir.

• 4. DERECE: Artık hemoroid pakeleri tuvalet sonrası elle içeri itilse bile, bir süre sonra tekrar dışarı çıkmaya başlamıştır.Çoğu durumda memelerin içeri itilmesi hiç mümkün olmaz. Hastada şiddetli ağrı vardır ve anüs ıslaktır.

TEDAVİSİ

• En önemlisi bağırsak fonksiyonlarının düzenlenmesidir. Böylece altta yatan kabızlık önlenmiş olur.
• Diyette bol lifli gıdalara ayrıcalık verilmelidir.
• Günlük sıvı alımı arttırılmalıdır.
• Mayalı içecekler (bira vb.gibi) tüketilmemelidir.
• Büyük abdest geldiğinde en kısa zamanda boşaltılmalıdır.
• Yürüme, yüzme gibi düzenli spor yapılmalı, düzenli tuvalete çıkılmalıdır.

AMELİYAT

Yeni baslayan 1. derece hemoroidler medikal tedavi ile, yani ilaçlarla geçebilir. Kendinizi koruduğunuz takdirde bu hastalıkla bir daha karşılaşmayabilirsiniz.

• LASTİK BAND LİGASYON:

  İç hemoroidlerde kullanılır. Hemoroidler bir alet yardımı ile toplanıp arkasına band atılır. Gangrene olan hemoroid zamanla düşer.

• İNFRARED KOAGÜLATÖR:

  Halk arasında lazer olarak bilinir. Aslında sadece hemoroide neden olan damarları kurutan ışık kaynağıdır.İnfrared ışınların ısı etkisinden faydalanılır.

• LAZER:

  Halen bu hastalıkla uğraşan doktorların (proktologlar) tercih etmediği bir yöntemdir. Çünkü uzun süreli takiplerde sonuçların yüz güldürücü olmadığı söylenmektedir.

• HAL: (Hemoroidal Arter Ligasyonu)

  Bir alet yardımı ile sadece hemoroide sebep olan damar bağlanarak tedavi edilmektedir. Çok sık kullanılan bir ameliyattır.

• SKLEROTERAPİ:

  İğne ile kurutma yapılabilir.

• PAKE EKSİZYONU:

  En eski yöntemlerden birisidir. Çıkan hemoroidlerin tek tek kökünden bağlanıp çıkarılmasıdır. Ameliyat sonrası oldukça ağrılı bir yöntemdir.Yara iyileşmesi hijyenik koşullar nedeniyle uzun sürebilir. Geniş pake eksizyonu yapıldığında darlıklar gelişebilir.

• LONGO: (Stapler Hemoroidopeksi)

  Son zamanlarda (1999'dan bu yana) 3. ve 4. derece hemoroidlerde kullanılan bir yöntemdir. Uzun dönem sonuçları oldukça iyidir. Hemoroid pakelerini hem kesen, hem de çepeçevre dikiş koyan otomatik bir alet yardımı ile makat bölgesinin hemoroidlerine müdahele edilmektedir.
  Ameliyat sonrası ağrı olmaması ve erken dönüş tekrarlamasının az olması nedeni ile çok tercih edilen bir yöntemdir.

AMELİYAT SONRASI

1. Ameliyat sonrası ilk tuvalet kanlı olabilir. Bazen bu bir hafta sürebilir. 1 haftadan uzun sürerse mutlaka doktorunuza görününüz.
2. Ameliyat sonrasındaki günlerde posalı yiyecekleri tercih ediniz. Komposto (özellikle kayısı kompostosu) önerilir.
3. Kabızlık varsa mutlaka doktorunuza başvurunuz. Özellikle kabızlık durumunda makat bölgesini zorlamayınız.
4. Ömür boyu mutlaka her sabah aç karnına bir bardak su içiniz. Ayrıca gün içinde sebze ya da salata tüketiniz.
5. Kendinizi iyi hissettikten sonra düzenli yürüyüş yapınız.
6. Hergün aynı saatte tuvalete çıkmaya özen gösteriniz.
7. İlerleyen zamanlarda en ufak sıkıntınızda doktorunuzla iletişim kurup sorununuzu anlatınız.
8. Önerilere mutlaka uyunuz.

SIK SORULAN SORULAR

• Hemen ameliyat olunur mu?

  Hemoroid her insanın yaşamı boyunca karşılaşabileceği bir hastalıktır. Bu nedenle hastaların tedavi için mutlaka araştırıp, sorup, herşeyi enine boyuna düşündükten sonra karar vermesi gerekir.

• Tekrarlar mı?

  Genellikle yetersiz tedavi (ameliyat) ya da hastanın doktor tavsiyelerine dikkat etmemesinden dolayı tekrarlama söz konusu olabilir.

• Erkek, dişi ya da üreyen cinsi var mı?

  Böyle bir sınıflama yoktur. Hemoroidin erkeği, dişisi ya da üreyeni olmaz.

• Kansere yol açar mı?

  Hayır, ancak hemoroid ameliyatından önce, özellikle 40 yaşını geçmiş kişilere mutlaka kolonoskopi yaptırmak gerekir. Çünkü hemoroidle birlikte kanser de bulunabilir.

• En iyi yöntem hangisi? Ameliyat mı?

  Hemoroidin derecesine göre değişir.Evre I-II genelde ameliyat gerektirmez. III ve IV'de ise en kesin çözüm ameliyattır.

• Ameliyat lokal anestezi ile yapılır mı?

  Tabii ki yapılabilir. Hatta İtalyanlar Longo yöntemini tamamen lokal anestezi ile yapmaktadır. Ama genelde tercih edilmez. Çünkü lokal anestezi (bölgeyi uyuşturmak) ile yapılan ameliyatlarda tekrarlama oranı genellikle yüksektir. Tam teşekküllü bir hastanede ameliyat olunması önerilir.

• Gebelikte hemoroide ne önerilir?

  Diyet ve oturma banyoları önerilir.